Extra avontuur in een onbemande hut

Een toerskitocht is een prachtige belevenis in de ongerepte natuur, ver weg van het massatoerisme. Een overnachting in een onbemande hut kan een extra dimensie aan dat avontuur toevoegen. Bovendien worden tochten mogelijk in gebieden die niet overlopen worden door andere toerskiërs. Als je eenmaal de zonsondergang in een bivakhutje hebt meegemaakt, dan wil je nooit meer terug naar de Haute Route waar je met 100 man in de rij staat voor een ontbijt.

In de Alpen hebben we de beschikking over een prachtig netwerk aan hutten. In dit artikel vind je handige tips voor een comfortabel verblijf in een onbemande hut.

Faciliteiten verschillen sterk

Er zijn grote verschillen tussen verschillende hutten en verschillende landen. In Spanje heb je soms alleen een dak boven je hoofd, terwijl er in Zwitserland hutten zijn waar de waard zelfs een voorraad bier, wijn en eten achterlaat voor de wintergasten. Kijk daarom op de website van de hut om te zien wat je kunt verwachten. Een telefoontje naar de huttenwaard is vaak ook een goed idee. Kijk ook meteen even waar de ingang van het winterraum is. Dan weet je waar je moet graven als de sneeuw erg hoog ligt.

Houd er rekening mee dat de informatie op een Spaanse website wat minder betrouwbaar is dan je gewend was van de Zwitserse hutten. De auteur van dit stukje arriveerde zelfs in een bemande Spaanse hut, waar geen eten geserveerd werd ondanks de beloftes op de website (“Oh, staat dat er nog op? We verkopen al drie jaar geen eten meer.”) In onderstaand overzicht vind je globaal de verschillen per land. Voor de tochten in het toerskiprogramma proberen we meestal hutten te kiezen waarvoor men geen matjes en slaapzakken hoeft mee te slepen omdat de rugzak anders erg zwaar wordt.

Warm en comfortabel

Als je stil zit, krijg je het snel koud. Als er geen kachel in een hut is, dan kun je een extra vest meenemen om warm te blijven. In een bivakdoosje is een donsjack geen luxe meer. Gebruik de dekens voor extra warmte.

Eten naar wens

Goed eten is belangrijk tijdens een skitoer. Eten zorgt voor energie voor de volgende dag, maar ook voor een goede sfeer na een dag met flinke inspanning. Besteed daarom veel aandacht aan de keuze van de maaltijd. Tijdens de skitoer moeten de deelnemers ook voor de gids eten meenemen. Informeer bij gids en tochtgenoten naar smaakvoorkeuren en allergieën. Er is een ruime keus aan mogelijkheden voor het avondmenu, variërend van gevriesdroogde maaltijden van de buitensportwinkel tot droogvoer van de supermarkt of toko.

De vriesdroogmaaltijden van de buitensportwinkel moeten meestal wel 8 minuten wellen. Zet de zakken tegen elkaar en isoleer ze met een deken, zodat ze warm blijven. Behalve de kant-en-klare instantmaaltijden die je bij de buitensportwinkel koopt, is er ook de optie om zelf aan de slag te gaan. Er zijn verschillende ingrediënten bij de supermarkt te koop waar je zelf een maaltijd mee kunt samenstellen of aanvullen. Denk daarbij aan couscous, rijstnoodles, noodlesoep of aardappelpuree. Albert Heijn heeft ook een holle spaghetti die in 4 minuten klaar is en er zijn zakken met pasta en saus die slechts 5 minuten hoeven te koken. Bij de Indonesische toko vind je ook nog een collectie met gedroogde groente, maar die moeten vaak wel 20 minuten in heet water staan voor ze goed eetbaar zijn. Als je dat wil verkorten, kun je de droge groente thuis fijnhakken in de keukenmachine. Een succesnummer bij de toko zijn de gefrituurde uien. Veel smaak en veel calorieën, en toepasbaar in vele gerechten. Niet meekoken.

Hoeveel eten?

Een gemiddelde volwassen man verbruikt ongeveer 2000 kCal per dag. Als je een hele dag gaat toeren, dan wordt dat al snel twee keer zoveel. Een vriesdroogmaaltijd van Adventure Food of Mountain House bevat ongeveer 600 tot 700 kCal per portie. Dat is dus te weinig. Je kunt verschillende dingen doen om niet met een leeg gevoel in bed te hoeven stappen:

• Serveer ’s middags een kleine maaltijd bij aankomst in de hut, bijvoorbeeld een noodle-soep.
• Serveer een stevige soep en een toetje bij het avondeten.
• Neem 1,5 tot 2 porties per persoon mee.
• Voeg zelf extra pasta etc. toe aan de instantmaaltijd om extra vulling te hebben.

Het hoogste aantal calorieën per gewichtseenheid vinden we bij alles wat olie of vet bevat, zoals noten, pinda’s, worst of olijfolie. Een aangeklede borrel voor het eten is dus ook een interessante optie om aan je voedingswaarde te komen. Chips zijn volumineus maar wegen bijna niets. Kroepoek en instant pindasaus kunnen een prima aanvulling zijn op een oosterse hap.

Enkele snacks kunnen de voedingswaarde van de maaltijd aanvullen

Toetje

Bij de buitensportwinkel zijn er enkele desserts verkrijgbaar in dezelfde zakjes als de hoofdmaaltijden. Aanmerkelijk meer keus heb je in de supermarkt. Van kloppudding en melkpoeder maak je zelf snel een toetje. Eventueel kun je dat ook in een stevige plastic zak doen, zodat je geen beslagkom nodig hebt. Bij de toko wordt ook volle melkpoeder verkocht dat beter smaakt dan de magere versie. Om te koelen kun je het eten buiten in de sneeuw zetten. Houd wel rekening met kraaien, vossen en andere slimme rovers die het aanbod van een gratis maaltijd niet afslaan. Een zak met sneeuw op een koele plaats in de hut is misschien een betere optie om je toetje te koelen.

Voor culinaire durfals is er nog een optie om zelf sorbetijs te maken. De oude Italianen creëerden al hun eigen diepvries door sneeuw te mengen met zout. Als je gedroogde mango of aardbeien thuis fijnmaalt en mengt met suiker, dan maak je daarmee de siroop voor de sorbet. Doe 4 kilo sneeuw met 70 gram zout in een grote zak en roer dat goed door. De siroop doe je in een kleine zak tussen de sneeuw. Daarna flink schudden tot alle siroop bevroren is. Doe je handschoenen aan, want de temperatuur daalt tot wel -20 graden Celsius.

Ontbijt

Muesli en cruesli met melkpoeder zijn lichte opties voor het ontbijt. De liefhebbers van brood vinden bij de supermarkt ook houdbare broodsoorten. Vaak blijven die wel 2 weken “vers”. Kies een soort die je lekker vindt, en neem dan de achterste verpakking uit het rek. Vaak is die wel 5 dagen langer houdbaar dan het voorste pak. Als je bedenkt dat veel berghutten al het brood aan het begin van het seizoen door een helicopter laten invliegen, dan zul je het zelf al snel beter doen. 

Ontbijt naar keuze

Thuis uitproberen

Over smaak valt niet te twisten. Er is maar één manier om uit te vinden of een gerecht goed smaakt en een beetje vult. Door thuis de gerechten al een keer klaar te maken weet je of die bij jou in de smaak vallen en hoe je ze moet bereiden. De preünie is een goede gelegenheid om iedereen te laten proeven. Dat is ook een goed moment om te ontdekken dat de inhoud van de zak niet overeenkomt met het plaatje op de verpakking: “Voeg zelf hamblokjes en groenten toe.” De instant couscous van een bekend merk verdween op die manier al een keer van de paklijst (“zurige, kleffe prak die je een uur later nog proeft”). Alles wat thuis goed smaakt, is ook prima als je hongerig in een hut zit.

Stem de keuze van de maaltijd af op de faciliteiten die je in de hut hebt. In een bivakhutje zonder kachel kies je voor een snelle vriesdroogmaaltijd die je direct uit het zakje opeet. Dan hoef je alleen nog maar een lepel mee te nemen in de rugzak. Een kaasfondue is een prima optie voor een verwarmde hut met afwasfaciliteiten.

Veel drinken

Tijdens een dag in de sneeuw verlies je veel vocht door transpiratie en door het inademen van droge lucht. Daarom moet je ook veel vocht aanvullen als je in de hut bent en daarvoor veel sneeuw smelten. Als je in de hut arriveert, dan is het eerste wat je doet de houtkachel aansteken. Stuur ondertussen iemand naar buiten met een grote pan of materiaalzak om verse sneeuw te halen. Het smelten van sneeuw kost veel tijd en veel energie. Zet daarom de pan met sneeuw direct op de kachel, zodat je over een voorraadje water beschikt. Als een hut beschikt over een bron of beek, dan is het meestal de moeite waard om die even uit te graven. Dat kost minder tijd dan het smelten van sneeuw. Ook ijspegels zijn goed bruikbaar omdat ijs sneller smelt dan sneeuw.

Voor de levensgenieters die ook een glas wijn willen drinken, zijn er verschillende opties. Er wordt tegenwoordig ook goede wijn verkocht in dozen met een foliezak. Laat de doos thuis en neem alleen de zak met de gewenste hoeveelheid wijn mee in de rugzak. Dat is een goede optie als je de eerste of tweede nacht de wijn opdrinkt. Platypus verkoopt ook wijnzakken die je bij een hut kunt laten vullen voor de volgende avond, zodat je niet dagenlang met de wijn hoeft te sjouwen.

Een goed glas wijn maakt de dag compleet

Gas in soorten en maten

Als er geen kookfaciliteiten zijn, dan moet je zelf een brander en brandstof meenemen. Winterkampeerders zweren bij benzine, maar dat mag je in de Alpen niet in een berghut gebruiken vanwege brandgevaar. Als je binnen wil koken, dan ben je aangewezen op gas. Hieronder bespreken we verschillende soorten gas waaruit je kunt kiezen. Er worden verschillende soorten gas verkocht. De meeste gasblikjes zijn gevuld met butaan. Daar heb je weinig aan als het hard vriest, want het gas verdampt niet meer beneden nul graden Celsius. In de meeste hutten zal de temperatuur niet onder nul komen, maar het wordt heel vervelend als je niet kunt koken. Mengsels met propaan hebben daarom de voorkeur. In de winkel vind je verschillende soorten gas:

• Blauwe Campinggastankjes: werken niet beneden nul graden. Niet meenemen.
• Primus: 230 gram gas (+160 g blik) of 450 gram in een dubbel groot blik
  • Groen: Zomergas, niet meenemen
  • Rood: Powergas: tot -15
  • Bruin: Wintergas: tot –22 door een speciaal papiertje in de tank dat de verdamping van het gas stimuleert.
• Coleman Xtreme, een speciale mix die tot -27 werkt. Dat kost wel 8,- per blikje.

Gasblikjes mogen niet met de post verstuurd worden, dus die kun je niet via Internet bestellen. Daarvoor moet je even naar een winkel. Het is verstandig om tevoren te informeren of je gewenste mix op voorraad is.

Als je zeker weet dat er een houtkachel in de hut staat, dan is het nog steeds verstandig om wel een gasmix te kiezen die onder nul werkt. Als de houtvoorraad op blijkt te zijn, dan heb je immers niets te eten of drinken. De gasbrander zal verder ook nodig zijn voor een snel ontbijt, en daarvoor wil je niet de kachel opnieuw aansteken. Je kunt een gasblikje meenemen onder de dekens om het warm te houden. Een probleem is echter dat de verdamping van het gas tijdens het koken heel veel warmte aan het blikje onttrekt. Daarom is het bij heel koude temperaturen aan te bevelen om een dun aluminium windschermpje om de brander te zetten zodat de warmte van de brander terugkaatst naar de gastank. Het windschermpje creëert een soort microklimaat rond de tank waardoor het gas blijft stromen.

Zorg voor goede ventilatie als je de kachel stookt of binnen kookt. Je zou niet de eerste zijn die een koolmonoxidevergiftiging oploopt, doordat er niet genoeg zuurstof is voor de kachel. Als je binnen kookt, dan wordt het gas grotendeels omgezet in waterdamp en daardoor wordt het erg klam binnen. Een raam op een kier zorgt ervoor dat het vocht naar buiten trekt. 

Als er hout is, dan heb je minder gas nodig om sneeuw te smelten

Op naar de volgende

Met een beetje voorbereiding is het goed toeven in onbemande hutjes of winterraum. Onderstaande checklist kun je gebruiken voor je volgende avontuur. Stuur achteraf je foto’s en recepten maar in.